Dank voor de rondrit door Landgoed Driessen van vanochtend. Voor mijn gevoel hoorde die voor mij onbekende wijk eigenlijk helemaal niet bij Wolluk, zo’n door de snelweg afgesneden saai woonoord. Maar het is er open, groen, afwisselend en het straalt nog een soort pioniersgeest uit, zo’n optimistisch gevoel dat een beetje bij zo’n nieuwe wijk met nieuwe mensen hoort. Alles is nog ‘vers’. Nog niet door de tand des tijds en het gekrakeel van mensen aangevreten. Het deed me aan mijn jeugd denken, aan de plek waar ik geboren ben en opgegroeid. Daar was het ook zo nieuw, toen. Ik zou er best kunnen wonen, in Driessen. Er ontbreekt alleen een hart, vind ik. Het leeft niet echt. Een school is toch iets anders dan een winkelstrip met een café of friettent. Of zeur ik nou?

Tja, Landgoed Driessen. Daar heb ik dus helemaal niks mee. Een nieuwe wijk met allemaal nieuwe huizen. Nieuwbouw heeft de laatste jaren een niet al te beste naam gekregen. Ik hou van oude, degelijke huizen waarin geleefd is, die de tijd al even hebben doorstaan. Huizen die dus doorleefd zijn. In nieuwbouw moet dat nog gebeuren.
Daarbij opgeteld dat wolluk.nl tot dusver uitsluitend over het ‘oude Waalwijk’ gaat, Waalwijk en niet ‘groot Waalwijk’ met Sprang en Waspik. Tja, dan moet ik wel over een drempeltje stappen.
En dat drempeltje heb ik al een tijd terug geslecht. Ik ben op mijn rijwiel een paar keer door de wijk gefietst en heb Driessen tot me genomen. En weet je, het werd een verrassing.
Ik zag een ruim opgezette wijk die mooi gekunsteld was in het landschap. Met een fraaie verscheidenheid van vorm en kleur die de wijk een moderne toets geeft. Maar wat jij zegt dat er geen hart is, daar ga ik helemaal in mee. Alles slaapt er en gaat werken, brengt de kinderen naar school, komt thuis, kijkt tv en gaat weer slapen. Ik denk serieus dat er ergens een frietkot moet komen. Om mee te beginnen.

Een frietkot, goed idee! Wie er een begint, krijgt volgens mij genoeg klanten in Driessen.... Nu zijn er alleen scholen en een gezondheidscentrum. Die maken een wijk niet tot een levend ding. Winkels, bedrijfjes, een kroeg, een buurthuis; die geven een wijk een hart. Maar ja, we werken tegenwoordig bijna allemaal ver van huis. Wonen en werken zijn gescheiden. Ik weet niet of dat wel zo'n vooruitgang is.
Toen we er rondliepen, viel mij ook op hoe de manier waarop er in Driessen gebouwd is de tijdgeest weergeeft: iedereen leeft voor zichzelf en zijn directe naasten. Er zijn geen voortuintjes, de tuinen hebben allemaal hoge schuttingen, de ramen lijken ook kleiner dan de ramen uit eerdere tijden. Mensen leven met de rug naar elkaar toe.
Zou het zo kunnen zijn dat mensen tegenwoordig in kleinere verbanden leven? Dat het eigen gezin de veilige haven is? En dat de buitenwereld in principe bedreigend is en dus buitengesloten moet worden? De huizen, mooie huizen hoor, dat is het niet, ogen zo gesloten allemaal...
Wat dat betreft is Het Fort een niet van enige ironie gespeende naam voor een straat...

Inderdaad, de tijdgeest en bouwen in de geest van de tijdgeest. Raar woord, tijdgeest. De geest, het spook van de tijd waarin we leven. Mensen trekken zich terug in hun veilige, heilige huisjes. Er komt namelijk nog wat op hen af. Het leven is sneller en ingewikkelder geworden, dreiging van terreur en crisis, het gaat slecht met de aarde, kan mijn dochter wel naar de HAVO?
Allemaal angst, Joep. Die verstikkende angst doet de mens zich terugtrekken in zijn naar binnen gekeerde woning. Volgens mij zie je dat dan terug in het hedendaagse bouwen en wonen. En wat ze daar binnen allemaal uitspoken?
Landgoed Driessen. Een landgoed is een grote bezitting op het land. En driessen zijn akkers of weidegronden. In mijn gedicht over deze buurt zeg ik het treffend: Een wei werd een wijk.
D’r is goed over nagedacht, denk ik. Het ziet er leuk uit en die boompjes gaan vast wel groeien. Er zijn zelfs al mensen geboren en gestorven. Er fietsen gescheiden vrouwen. En als je goed luistert, hoor je het onschuldig geluid van hoop en leven van joelende kinderen die speelkwartier hebben. Daar moet toch wel over nagedacht zijn.

Mooie woorden. Er zitten meer kanten aan die Vinex-wijken dan je op het eerste gezicht zou denken, hè? In de Vinex-gedachte (de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra) moest de groei van Nederland vooral plaatsvinden in en bij de steden, met meer aandacht voor kwaliteit. We hebben het over de jaren negentig, toen er een ongekende welvaartsexplosie plaatsvond. Mensen kochten ook eerder een huis. Wonen werd 'hot'. Kijk maar eens naar al die woonprogramma's op tv en tijdschriften als VT Wonen! En er zijn tegenwoordig meer Nederlanders die een huis bezitten dan huurders. Die kijken allemaal naar die tv-programma's en kopen zich suf bij de bouwmarkten om mee te kunnen doen aan de laatste woonmode. Dan woon je toch liever in Driessen dan in De Hoef of Zanddonk? Het is alleen wel jammer dat die snelweg er langs loopt. Dat is toch een soort afscheiding, een Waalwijkse Muur. Voor mijn gevoel is Driessen dan ook meer Sprang dan Wolluk. Maar dat maakt toch ook niet uit eigenlijk, toch?<

Ik wil wel verder gaan. Landgoed Driessen hoort bij Waalwijk. Dan hebben we niet één snelweg door de stad lopen maar meteen twee. De bedrijvenparken aan de overkant van de Maasroute horen toch ook bij Waalwijk? En daar komt bij dat ik niks Sprangs aan Driessen vind. Noem het desnoods “annexatie-vinex”. We hebben weilanden van Sprang gepikt en er Wolluks grondgebied van gemaakt. Heb je iemand horen klagen?
In 1922 werden Baardwijk en Besoyen bij Waalwijk gevoegd en ondanks wat oude sentimenten links en rechts is dat toch allemaal Waalwijk geworden. Oké, het duurt een paar jaar...
Nu praten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk al geruime tijd met elkaar en zijn er hier en daar al samenwerkingsverbanden. Ja, is dat goed of fout? Ik weet het niet. Alle grote steden zijn ooit klein begonnen. Ik denk dat het er om gaat dat je in harmonie met je omgeving leeft en een zekere eigenheid bewaart en koestert. En die Borkse en Besoyense mensen doen dat. En samen met die van Wolluk vormen ze de stad Waalwijk.

Ja, zo werkt het inderdaad. Over een tijd zal niemand zich meer de vraag stellen of Driessen wel echt deel van Waalwijk is. De mensen die er wonen, doen dat waarschijnlijk nu al niet. Waarom zouden ze? Op een gezonde manier in het leven staan anno 2015 betekent 'over grenzen durven denken'. Als we het hebben over globalisering, Europese eenwording en Je suis Charlie, komt het wat kolderiek over om binnen je eigen woonplaats denkbeeldige gren-zen op te gaan richten die louter op vals sentiment stoelen. Dat soort grenzen en gedachten leidt tot onbegrip, intolerantie en uiteindelijk zelfs geweld.
Nog een vraagje aan jou: heb jij in Driessen ergens een bushokje gezien? Komt er überhaupt wel openbaar vervoer?

Het zijn de mensen die niet in Driessen wonen die zich zulke vragen stellen. Iedereen moet toch een mening over van alles hebben. En onbekend maakt onbemind en dan is de volgende stap snel gezet: zeiken over een nieuwbouwwijk. Hebben we niks beters te doen?
Is er een bushokje in Landgoed Driessen? Goeie vraag. Is er een brouwerij in Driessen? Een sigarettenwinkeltje? Een bakker, een groenteboer? We hebben het er al over gehad, er is niks. Maar volgens mij staan er bushokjes bij Het Koetshuis. Die vraag brengt me op een andere gedachte. Ieder huishouden heeft 1,7 auto’s voor de deur staan dus die bus zullen ze niet missen. Maar is de wijk een spiegel van de maatschappij? Zouden er allochtonen wonen? Ik denk namelijk dat het een hele witte wijk is. Alhoewel het ons opviel dat er een blokje woonwagenwoningen is. Maar dat zijn geen allochtonen. Niet meer. Ik heb er nog nooit een Turk of Marokkaan gezien.

Ik zou willen besluiten met een paar citaten van Pieter Hoexum die onlangs een boek het licht liet zien met de titel: Kleine filosofie van het rijtjeshuis. Dat is onze briefwisseling ook een beetje, toch? In een artikel over 25 jaar Vinex schreef hij onlangs in De Groene Amsterdammer dat de Vinexwijk waar hij zelf woont, er vanaf grote hoogte uitziet als ‘een mensenopslag, een megastal in plaats van een woonwijk’. Hij schrijft: “Vanaf grote hoogte ziet onze nieuwbouwwijk, zoals elke nieuwbouwwijk, er vreemd genoeg uit als zowel fris en veelbelovend als vervelend en troosteloos en zelfs onherbergzaam. Het is alsof je te vroeg aankomt op een feestje. Alles staat klaar, het ziet er allemaal ‘welwillend’ uit, maar er is nog geen sfeer.”
Naar beneden starend vraagt hij zich af of mensen in ‘die betonwoestijn’ een menswaardig bestaan kunnen opbouwen. En dan daalt hij af, naar straatniveau, naar de gevels en de voortuintjes. En constateert dat op dat niveau de mensen hun stinkende best doen om ‘van het ‘daar’ van de planners een ‘hier’ voor zichzelf te maken’. De amateurs veranderen wat de professionals voor hen hebben bedacht. Beide partijen praten langs elkaar heen en vullen elkaar aan. Door hun huizen-met-tuintjes een eigen gezicht te geven, veroveren de bewoners hun plek, met hun eigen nestgeur. Met bankjes, Laafpoppen, gefiguurzaagde buxussen, kunstig gelegde terrasjes en al wat dies meer zij.... Een bont palet van de kwalitatief meest uiteenlopende bijdragen verandert de megastal in knusse Hollandse gezelligheid of hoe je het ook noemen wilt. Hoexum besluit zijn artikel met: “Wonen mag dan nog zo’n brave, onschuldige bezigheid lijken, het is tegelijkertijd stiekem behoorlijk ordeverstorend. Het is burgerlijke ongehoorzaamheid.”
De Driessenbewoners mogen van mij hun mouwen opstropen en in het voorjaar flink aan de slag. Wel jammer in dat opzicht dat er zo weinig voortuintjes zijn... Dan kunnen we er niet van meegenieten...

Het komt er dus op neer dat er iets georganiseerd moet worden, geregisseerd, wat dan als het af is moet worden losgelaten en dat daar dan op wordt gereageerd. Het lijkt haast godsdienst. En eenieder reageert op zijn eigen manier binnen de vastgestelde kadertjes. Bij mij groeien de buxussen in een rondje en bij de buren liggen tegels in een mooi eigentijds motief. Loslaten dus.
Als ik dan de tegenovergestelde weg van Pieter Hoexum neem en de bonte variëteit van een Landgoed Driessen achter me laat, er op grote hoogte boven ga hangen en alles aanschouw dan kom ik op een feestje binnen wat nog moet beginnen. Het kan alle kanten op. Er hangt een verwachtingsvolle sfeer. Het feest mag beginnen.
Wonderlijk wat er zoal komt kijken bij zo’n wijk en welke gedachten dit dan weer oproept en als je je er in verdiept hoe zo’n wijk dan gaat leven. That’s it, Joep! Een frietkot is een fraai ding in Driessen en zeker noodzakelijk maar als we ons allemaal meer verdiepen dan gaat zo’n wijk eveneens meer leven. Win win, Joep!