Hoera! Ik ben door de gemeente Waalwijk uitgenodigd om een van de minimaal vijfhonderd plaatsgenoten te worden die lid zijn van het inwonerspanel dat onder de noemer ‘Sprekend Waalwijk’ mee mag gaan praten over actuele onderwerpen. De gemeente wil zo de locale democratie een impuls geven. Natuurlijk doe ik mee. Al is het maar om te zien hoe dat gaat, zo’n panel. En aangezien ik overal verstand van en overal een mening over heb, zijn ze bij mij aan het juiste adres!

En niet alleen daarom. Ik ben fan de Belgische publicist David van Reybrouck, en met name van zijn politiek pamflet ‘Tegen Verkiezingen’ uit 2013. Daarin haalt hij een oude praktijk onder het stof der vergetelheid vandaan: de loting van burgers die mee mogen praten over het bestuur. Dat deden de oude Grieken, maar ook de Renaissance-republieken van Venetië en Florence kenden dat systeem. En, laten we wel wezen, die deden het zo slecht nog niet!

Van Reybrouck maakt zich zorgen over het feit dat veel mensen zich niet vertegenwoordigd voelen in onze politieke praktijk, iets wat de kwaliteit van onze democratie steeds verder ondermijnt. Ook ik maak me daar zorgen over. Waar dat toe kan leiden laten de politieke peilingen iedere week immers zien: Geert Wilders spint daar garen bij.

Wat wil Van Reybrouck? Kort samengevat: minder invloed van gekozen politici en meer inbreng van burgers die, om het systeem eerlijk te houden, na loting worden uitgenodigd om een tijdje de politicus uit te hangen. Ze moeten daarvoor de tijd krijgen en liefst ook de ambtelijke ondersteuning die onze gekozen vertegenwoordigers genieten. Van Reybrouck wil om te beginnen experimenten met nieuwe vormen van meebesturen door loting. ‘Sprekend Waalwijk’ zou er zomaar eentje kunnen zijn.

Waarom is dat systeem niet meteen opnieuw ingevoerd toen we democratie kregen? Omdat de toenmalige elite er zorg voor droeg dat ze zelf aan de touwtjes bleef trekken, ondanks de komst van stembussen. Het algemeen kiesrecht is nog jong en een moeizaam verworven recht. En waar het nu al een tijdje mee misgaat is dat gekozen politici te veel aan hun herverkiezing over vier jaar denken, veel meer dan aan de lange termijn en het werkelijk belang van de mensen die ze zeggen te vertegenwoordigen. Daar heb je met loting geen last van. Aldus Van Reybrouck. Lees zijn boekje!

Het is natuurlijk nog maar de vraag in hoeverre ‘wij’, de leden van het Waalwijkse inwonerspanel, straks serieus genomen worden. Want ‘gewone’ inspraak kennen we al veel langer. Die leidt maar al te vaak tot meer frustratie dan tevredenheid.

Maar dit is iets anders. Hoop ik. Deelnemen aan politieke processen, en niet louter mogen klagen over kant-en-klare voorstellen van politici, leert burgers dat de politieke praktijk vaak lastiger is dan op het eerste gezicht lijkt. Echt mee mogen doen voorkomt valse verwachtingen en frustraties. Ook dat legt Van Reybrouck mooi uit in zijn boekje. Hij is niet bang dat de onderbuik gaat regeren. Eerder dat die tot rust komt omdat mensen zich echt moeten gaan verdiepen in zaken en dat dat onherroepelijk leidt tot nuancering.

Ik verwacht van de gemeente Waalwijk dat ze me niet voor spek en bonen laten meedenken. In februari mag ik voor het eerst mijn mening geven. Ik ben benieuwd waarover dat gaat. Als ingeloot volksvertegenwoordiger beloof ik u dat ik u op de hoogte zal houden van mijn belevenissen met het panel. Zoals het hoort in een vrije en open democratie.

Goh, ik heb zojuist een verkiezingsbelofte gedaan! Als dat maar goed afloopt!