Ooit zat ik bij Zus Leenheers aan de bar in café Centraal terwijl ze in de krant zat te kijken. ‘Zo, eens kijken wie er vanavond allemaal buiten moeten gaan slapen….’, zei ze droogjes. ‘Buiten slapen?’, vroeg ik. ‘Ja’, als je vandaag begraven wordt, moet je vanavond buiten slapen…’, klonk het weer net zo droog.

Het was Zus, die eigenlijk Theodora heet, ten voeten uit. Want behalve dat ze een lekker pilsje tapt, valt er ook altijd wat te lachen in het mooiste café van Waalwijk, waarvan zeker het interieur met die unieke kachel en bar tot beschermd Waalwijks erfgoed uitgeroepen zou moeten worden. Zus zelf eigenlijk ook…

Zus werd afgelopen zondag 80, op Valentijnsdag. Die twee dingen gaan goed samen. Ik ken niemand die niet van Zus houdt. En van haar zussen Martha en Ina, waar ze met het verstrijken van de jaren ook steeds meer voor zorgt. Het valt niet mee, ouder worden, voor geen van de drie. Maar klagen doet Zus zomaar niet. En als ze het doet, is het tussen de regels door, en altijd met een knipoog. Voor de goede verstaander…

Zus 80. De drie zusjes Leenheers, geen van allen ooit getrouwd, zijn vergroeid met elkaar en met het café dat hun vader hen achterliet. En met de stamgasten, de Herensociëteit, de biljarters en het gilde. En dan vergeet ik bijna RWB en de visclub en vast nog wel iemand. Zus zei altijd dat ze zou stoppen met de kroeg als het café 100 jaar bestond. Dat is nu alweer bijna twee jaar geleden. Zus draait gewoon door. Als het te druk is, loopt ze met een rood hoofd te bedienen. Dan is het eigenlijk te veel. Maar volgens mij geen haar op haar hoofd dat er aan denkt alsnog te stoppen.

Het café, Martha en Ina en alle klanten zijn haar natuurlijke omgeving. Als die weg zou vallen…

Als Zus er niet meer is, en ooit gaat die door niemand gewilde dag er komen, zal het café er ook niet meer zijn. Opgenomen in de rij buurtcafés die niet bestand zijn tegen de vernietigende wetten van de markt. Met iedere sluiting van zo’n ouderwetse kroeg valt er een stuk cement uit de sociale samenhang, dat met geen subsidie, gemeentelijk wijkteam of wat dan ook te vervangen is. En verdwijnt er een stukje authentieke cultuur, waar al die moderne horecazaken met kunstmatige nep-ouderwetse gezelligheid in de verste verte niet aan kunnen tippen. Zus zet de tijd stil als je bij haar bent. Zoals het in café Centraal nu is, is het altijd geweest, en daar gaat een zekere troost van uit. Alleen daarom al verdient Zus een lintje…

Dus was er volop reden om Zus te komen feliciteren. Eerst was er de familie, daarna ging de deur open voor de klanten. En liep Zus rond met de zo vertrouwde schaaltjes kaas en worst met een beetje mosterd erbij. Achter, in het opkamertje, stonden bloemen en andere cadeaus. We hebben Lang zal ze leven gezongen.